سالی که سینمای ایران رنگ و بوی مرگ داشت - وبلاگ نوکیا

به گزارش وبلاگ نوکیا، تهران (پانا) - اگر کرونا نبود و به آخر سال رسیده بودیم و می خواستیم درباره شرایط سینمای ایران بنویسیم قاعدتاً به روال سال های گذشته احتمالاً صحبت از بحران مخاطب بود و مافیای اکران و محتوای ضعیف فیلم ها و مسائل این چنینی که هرسال سینما گران با آن دست وپنجه نرم می نمایند. هیچ گاه گمان نمی کردیم شرایطی ایجاد گردد که به آن روزها و دردسرهایش راضی شویم. سال 99 برای سینمای ایران در یک واژه رنگ و بوی مرگ می داد.

ویروس کرونا از اوایل اسفند گریبان گیر کشور، مشاغل و صنعت های گوناگونی شد و با گسترش آن بعضی مشاغل به تعطیلی کشانده شدند و سالن های سینما هم جزء اولین مکان هایی بود که قربانی این بیماری ناخوانده شد. از روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا و تشکیل ستاد ملی مقابله با این ویروس توسط اطلاعیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبر تعطیلی سینما ها ابلاغ شد و در چندین نوبت تمدید شد. حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی، بیستم اسفندماه 98 در حساب توییتر خود با اشاره به ضرر 600 میلیون تومانی سینماها در روزهای تعطیلی به خاطر شیوع ویروس کرونا، ابراز امیدواری نموده بود که این ضرر در آینده جبران گردد. به گفته او، سالن های سینمای خصوصی تا قبل از تعطیلی به دلیل گسترش کرونا، روزانه به طور متوسط 600 میلیون تومان فروش داشتند که قریب نصف آن، سهم سینمادار بوده؛ اما الان تعطیل اند.

آنالیز آمارهای فروش فیلم های نوروزی در سال 98 و مقایسه آنها با سال 99 هم نشان می دهد که سینماها در نوروز سال گذشته بیش از 17 میلیارد تومان در 15 روز ابتدایی فروردین 98 درآمد کسب نموده بودند که این درآمد در نوروز 99 به صفر رسید.

پرفروش ترین فیلم های سال 99

علی رغم تعطیلی سینماها چندین کار سینمایی راهی اکران شدند اما پیروز نبودند و اکران های سال 99 شکست خورده بود. بر اساس آمار ارائه شده در سایت سمفا پرفروش ترین فیلم های سال 99 عبارت بودند از شنای پروانه، خوب، بد، جلف 2: ارتش سری و فیلم آقای سانسور. پرفروش ترین فیلم در سینمای سال 99 فقط 3 میلیارد تومان فروش داشت. این اثر در حالی عنوان پرفروش ترین فیلم سال را از آن خودنموده که میزان فروشش با فیلم هجدهم جدول فروش سال 98 برابری می نماید.

رتبه اول پرفروش ترین فیلم سال 99 به شنای پروانه اولین ساخته محمد کارت اختصاص دارد. فیلمی که عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از جشنواره سی وهشتم فجر کسب کرد و در فهرست اکران نوروزی سال 99 نهاده شد، اما تعطیلی سینما ها اکرانش را متوقف کرد. رسول صدر عاملی تهیه نماینده فیلم در نامه ای اعلام نمود که به احترام کادر درمان، نمایش شنای پروانه را متوقف می نماید به این ترتیب اکران اولین ساخته کارت با فروشی حدود 2 میلیارد و 300 میلیون تومان به انتها رسید. سرنوشت شنای پروانه تا بهمن ماه نامشخص بود تا اینکه نسخه قاچاق آن راهی بازار شد و عوامل فیلم را مجبور کرد برای جلوگیری از ضرر بیشتر بعد از انتها جشنواره سی ونهم فیلمشان را بار دیگر در سینما ها به نمایش دربیاورند.

فیلم خوب، بد، جلف 2: ارتش سری نیز که تقریباً روالی شبیه به شنای پروانه را برای اکران طی کرد با فروش یک میلیارد و نیمی رتبه دوم جدول فروش را از آن خودنموده است. این فیلم هم در فهرست اکران نوروزی 99 قرار داشت که با تعطیلی سینما ها روبه رو شد.

فیلم پیمان قاسم خانی هم زمان با ادامه داشتن نمایشش در سینما ها راهی اکران آنلاین هم شد تا از دو طریق مخاطبان را با خود همراه کند. از میزان فروش فیلم های اکران آنلاین اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها می توان به آماری که سایت اقتصاد 24 ارائه نموده استناد کرد که بر اساس آن خوب، بد، جلف 2: ارتش سری در اکران آنلاین به فروش 4 میلیارد و 251 میلیون و 560 هزار تومان رسیده است که از میزان فروشش در سینما ها بیشتر است. بااین حال مجموع فروش اکران آنلاین و سینما های این اثر به میزان فروش فصل اول آن که بهمن سال 95 روی پرده سینما ها رفت نزدیک هم نیست. خوب بد جلف یک فروشی حدود 16 میلیارد تومان داشت.

فیلم آقای سانسور رتبه سوم پرفروش ترین فیلم های سینما در سال 99 به آقای سانسور ساخته علی جبار زاده اختصاص دارد. این فیلم که از حضور بازیگرانی، چون محمدرضا فروتن و بهرام افشاری بهره گرفته، محصول سال 1396 است. آقای سانسور از 26 شهریور سال جاری راهی سینما ها شد و توانست با فروش یک میلیاردی رتبه سوم را به دست بیاورد. رتبه چهارم جدول فروش به دیدن این فیلم جرم است ساخته رضا زهتابچیان، سینماگر مشهدی اختصاص دارد. اثری که نزدیک به دو سال توقیف بود و انتها 16 دی سال جاری روی پرده سینما های کشور رفت. باید یادآوری کرد که دیدن این فیلم جرم است نیز جزو آثاری است که نسخه قاچاقش در فضای مجازی منتشرشده است.

رتبه پنجم جدول سال جاری به زن ها فرشته اند 2 به کارگردانی آرش معیریان اختصاص دارد. این فیلم هم در ابتدا قرار بود نوروز 99 روی پرده برود، اما درنهایت در اواخر تیر اکران شد. فروش اثر معیریان به یک میلیارد هم نرسید و با حدود 758 میلیون تومان به کار خود انتها داد. این در حالی است که رتبه فروش فیلم پنجم سال 98 که به سرخپوست اختصاص داشت نزدیک به 15 میلیارد تومان بود. 5 رتبه بعدی جدول فروش سال جاری هم به ترتیب به پیشی میشی، بی حسی موضعی، آن شب، آبادان یازده 60 و تا ابد اختصاص دارد.

اکران آنلاین هم نتوانست به داد سینماگران برسد

در شرایط کرونا همان مخاطب اندک مجبور شدند به اکران آنلاین و شبکه نمایش خانگی رجوع نمایند که در آنجا نیز اغلب با سرخوردگی روبرو شدند. اکران آنلاین هم گرچه یک آلترناتیو مجازی برای سینمای ورشکسته بود و امکان جدیدی برای نمایش و اکران فیلم ها ایجاد کرد، اما فاقد زیرساخت های لازم و فرهنگ رسانه ای متناسب برای بهره برداری از این پلتفرم ها شد که آخرش سر از قاچاق و کپی های غیرمجاز درآورد و به جای آنکه به درد سینما بخورد دردی تازه بر آن اضافه نمود.

البته سال جاری در کنار اکران های سینمایی، اکران آنلاین هم شکل گرفت و بعضی از فیلم ها تنها در این مدیوم به نمایش درآمدند. از میان آن ها می توان به فیلم خروج ساخته ابراهیم حاتمی کیا، طلا به کارگردانی پرویز شهبازی، ناگهان درخت به کارگردانی صفی یزدانیان، جمشیدیه ساخته یلدا جبلی، سراسر شب به کارگردانی فرزاد موتمن و همچنین دوئت، پسرکشی، حمال طلا، گیلدا، هایلایت، نرگس مست، ساز های ناکوک، مهمانخانه ماه نو و قتل عمد اشاره نمود. با نگاهی به آمار پراکنده ای که از میزان فروش این نوع از اکران وجود دارد، می توان گفت سال جاری نمایش آنلاین هم همچون سینما ها با شکست روبه رو شد. مهم ترین علت آن را هم می توان قاچاق فیلم ها و نبود تبلیغات کافی برای آن ها به ویژه در رسانه ملی دانست.

تعطیلی و تغییر کاربری سینماها

سال 99 سال تعطیلی سینما بود. نه فقط تعطیلی های موقت ناشی از محدودیت های اجتماعی کرونایی؛ که چند سالن سینمای قدیمی که بخشی از میراث فرهنگی و خاطرات سینمایی بودند نیز تعطیل شده یا تغییر کاربری دادند.

از تعطیلی سینماهای قدیمی نظیر رکس، متروپل، کریستال، رادیو سیتی و پارامونت شهرقشنگ البرز، ایران که بگذریم تعطیلی و تغییر کاربری سینماهای عصر جدید و سینما بلوار از مهم ترین تعطیلی های سینماها در سال 99 بود زیرا سینما دوستان خاطرات شیرینی را با فیلم دیدن در این سینماها تجربه نموده بودند.

توقف یا کندی در فراوری آثار سینمایی

در سال 99 کرونا منجر به توقف در بخش فراوری هم شد. بسیاری از پروژه های سینمایی به تعطیلی و کندی کشیده شد. در بخش توزیع و نمایش هم منجر به تعطیلی سینماها، اختلال در شبکه توزیع فیلم و ریزش شدید مخاطب شد.

مرگ چهره های سینما

مرگ پیرنگ اصلی سینمای سال جاری بود. مرگ سینماگرانی که حالا زمان رفتنشان نبود. محمدعلی کشاورز، پرویز پور حسینی، خسرو سینایی، کامبوزیا پرتویی، اکبر عالمی، اکبری مبارکه و چنگیز جلیلوند تنها بخشی از چهره هایی بودند که کرونا آن ها را از ما و از سینما گرفت. گرچه بحران کرونا صرفاً موجب بحرانی شدن سینما نشد، بلکه بحران های داخلی آن را که حاصل سالها مدیریت ناکارآمد سینمایی بود نشان داد و بیشتر در معرض عینیت قرار داد.

بخشی از آسیب های که به سینمای ایران در بحران کرونا وارد شد به ضعف مدیریت سینمایی برمی گشت که جان و سلامت سینماگران را به خطر انداخت. ازجمله این مخاطرات سهیل گیری یا عدم رعایت پروتکل های بهداشتی، برگزاری مراسم و جشنواره ها در شرایط کرونایی و فراوری فیلم در این شرایط بود. بسیاری از چهره های سینمایی که سال جاری جان خودشان را به خاطر کرونا از دست دادند، سر صحنه فیلم برداری به این ویروس مبتلا شدند و متأسفانه جان خود را از دست دادند.