نخلستان هایی که دیر آب خوردند - وبلاگ نوکیا

به گزارش وبلاگ نوکیا، فاطمه عسگری نیا - خبرنگار: خوزستان روزگاری با فراوری 190 هزار تن خرما، بیش از 35 درصد از فراوری خرمای کشور، در 37 هزار هکتار زمین کشاورزی و صادرات 85 درصد این محصول رتبه نخست صادرات خرمای ایران را در اختیار داشت.

در میان همه شهرهای خوزستان، نخلستان های شادگان همواره سهم بیشتری در فراوری خرما داشتند؛ شهرستانی کوچک در 100 کیلومتری اهواز. اما چند سالی است حال نخل های شادگان به دلیل نبود آب کافی، شوری آب و خشکی رودخانه ها مساعد نیست تا جایی که خیلی از اهالی آن با دل کندن از نخلستان ها زندگی در حاشیه اهواز را به ماندن در روستاهای خشک شده و دیدن مرگ تدریجی نخل های سربه فلک کشیده ترجیح داده اند.

حالا هم که سیل چند هفته ای است مهمان خوزستان شده. پرآب شدن نخلستان های شادگان نویدبخش زندگی نیست. نخیل داران شادگان سال گذشته به سبب خشکسالی و کم آبی نخلستان پرباری نداشتند و با جاری شدن سیل و آسیب دیدن نخل ها به محصول سال جاریشان هم امیدی نیست. این در حالی است که سیل محصول گروه دیگر نخیل دارانی را که بعد از خشک شدن نخل هایشان به کاشت صیفی اقدام نموده بودند، هم با خود برد.

• نخل داری بی آب نمی گردد

عبدالله داوودی، پیرمردی سیاه چرده که چین و چروک های صورتش حکایت از زندگی سخت کشاورزی اش در طول عمر 65 ساله اش دارد، به همین خسارت ها اشاره می نماید. او به وبلاگ نوکیا می گوید: خرمای شادگان، زیر ضرب بی آبی و شوری خاک، دیگر طعم و مزه سال های گذشته را ندارد. خرمایی که در بازارهای داخلی و خارجی روی هوا فروش می رفت، حالا خریدار چندانی ندارد.

او مرثیه ای برای رودخانه جراحی و خشکی بسترش می خواند و ادامه می دهد: نخل داری همه زندگی ماست، اما مگر نخل داری بی آب هم می گردد؟ او که مجبور است بعد از 20 سال نخل داری تن به کاشت صیفی دهد، حالا هم روزگار خوشی ندارد و می گوید: چند سال می گردد که به جای نخل داری، سبزی می کاریم. همان را هم سیل در روزهای گذشته برد. برخلاف این که همه می گویند سیل برای خوزستان برکت داشت، داوودی می گوید: نخلستان ها به قدری خشک شده اند که برای حیات دوباره شان خدا باید عمری دوباره به ما دهد تا برکات سیل سال جاری را به چشم ببینیم.

• دیر آمدی جناب سیل

ابوعلی هم در حالی که تا زانو در میان گل و لای نخلستان های آب گرفته شادگان ایستاده است، می گوید: آب آمد، اما نوشدارو پس از مرگ سهراب به چه کار آید؟ او از نخلستان های امروز شادگان به عنوان گورستان نخل ها یاد می نماید و می افزاید: مردم این منطقه سال گذشته مجلس ترحیم نخل ها را هم برگزار کردند.

کجایید که بدانید نخل های خوزستان سال هاست مرده اند و صدای نخیل داران به گوش کسی نرسیده؟ او از بی کیفیتی محصول نخلستان ها در سایه بی آبی سال های گذشته برایمان صحبت می نماید و شرح می دهد: در روستای عبودی که ما ساکنش هستیم، کیفیت خرماها از درجه یک به درجه 3 و 4 رسیده است. بیش از 50 درصد نخل های روستا خشکیده اند و زمین نخلستان ها به محلی برای کشت بامیه و دیگر صیفی ها تبدیل شده است.

• فراوری 18 نوع خرما در شادگان افسانه شد

قبل از این که خشکسالی تیشه به ریشه نخلستان های شادگان بزند، 18 نوع خرما از نخلستان های این منطقه برداشت می شد، اما دیگرخبری از این همه تنوع نیست. این ها درد دل یکی دیگر از کشاورزان و فعالان محیط زیست در شادگان است. نوری کاملی می گوید: مرگ نخل های شادگان از وقتی شروع شد که سدها یکی پس از دیگری در بالادست این منطقه قد برافراشتند و هر روز بیشتر از گذشته از حجم آب کارون و جراحی برای سیراب کردن نخلستان های شادگان کاسته شد.

به گفته او، خشک شدن نخلستان ها زندگی 80 درصد جمعیت شادگان را تحت تاثیر قرار داد؛ کشاورزانی که بیکار شدند و جوانانی که ناامیدانه موطن پدری خود را ترک و از روستاها مهاجر کردند. راست می گوید. قصه تلخ مرگ نخلستان های شادگان را که ورق می زنیم، می بینیم همه تلخی هایی که بر نخلستان ها گذشته ریشه در خشکی رامشیر، بهبهان و ماهشهر دارد؛ رودخانه هایی که از 10 سال پیش در پی سدسازی های غیرکارشناسی خشک شدند.

کاملی ادامه می دهد: نخلستان هایی که شاهد برداشت روزانه 120 هزار تن محصول از شاخ و برگ های نخل های خود بودند، امروز حجم فراوریشان از 40 هزار تن فراتر نمی رود.

او هم گرچه از سیراب شدن خاک خوزستان در سیل اخیر خشنود است، اما می گوید: این سیل ارمغانی برای کشاورزان نداشت، زیرا تنها دارایی محدودشان را هم با خود برد.

• نخلستان های خشکیده زنده نمی شوند

فیصل عامری، کشاورز و فعالی زیست محیطی شادگان، هم حرف های وبلاگ نوکیاانش را تایید می نماید. او از نابودی نخلستان های سه گانه شادگان می گوید: ما در شادگان 3 نخلستان در وسعت 10 هزار هکتار داشتیم که همه نابود شده اند. در مجموع در شادگان بیش از 120 هزار هکتار از بهترین نخلستان های شادگان خشکیده اند. نخلستان های گهواری، گرمه خروسی، شاخه خروسی شاقتصادی و جنوبی، نحر مسلم، نحر دلی، نحر جراح، آبشار، راستا، عبودی و سعیدی کاملا نابود شده اند و محال است دیگر به عرصه حیات برگردند.

او هم گرچه از برکات پر شدن منابع آبی خوزستان در نتیجه بارندگی ها و سیل سال جاری ابراز خرسندی می نماید، اما معتقد است: نتایج حاصل از این سیل در نخلستان های شادگان 10 سال آینده نمایان می گردد و حالا سودی برای کشاورزان ندارد.

او ادامه می دهد: دلمان به طرح انتقال آب از کارون به شادگان خوش بود که این کانال را هم سیل نابود کرد. فیصل خوب درد نخل ها و نخلستان های محل تولدش را می داند و شرح می دهد: نخلستان هایمان خشک شد چون سدها و طرح های آبی بالادستی مثل مارون، بهبهان، جایزان، رامشیر و طرح 10 هزار هکتاری شادگان رسیدن آب به پایین دست را ناممکن نموده است.

عامری در ادامه برای از بین رفتن نخلستان ها و شالیزارهای خوزستان و شادگان اظهار تاسف می نماید و می گوید: ناامیدی مردم از بی نتیجه ماندن مویه هایشان بر نخلستان ها موجب شد تا زمین نخلستان ها تبدیل به محل کشت سبزی و صیفی گردد و نخیل داران بادمجان کار و خربزه کار شوند. نخیل داران قدیمی به بنزین فروشی در دکه های کوچک تن دهند و جوان ترها برای رسیدن به آرزوهایشان راهی شهرها شوند.

• مرگ 5 میلیون نخل در شادگان

شادگان در سال 68 حدود 6 میلیون نخل داشت؛ نخل هایی که یکی پس از دیگری در سایه گرد و غبار، بی آبی، خشک شدن تالاب و شوری آب قربانی شدند.

هوشنگ مقامیسه، دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان شادگان، با این شرحات به وبلاگ نوکیا می گوید: ما امروز در حالی یک میلیون نفر نخل در شادگان داریم که ترس از بین رفتن این تعداد هم تنمان را می لرزاند. محصول فراوریی نخلستان های باقی مانده به دلیل نحیف شدن نخل ها و بی شاخ و برگ شدن آنها در خشکسالی کیفیت خوبی ندارد و همین وضع اقتصاد منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.

مدیر تعاونی نخیل داران خوزستان هم در حالی خبر از مرگ 5 میلیون نخل تشنه تا سال گذشته در این استان می دهد که معتقد است ریزدگردها، شوری آب و خشکسالی در این واقعه تلخ دخیل بودند. جاسم حزباوی می گوید: نخل برای مردم جنوب کشور نماد مقاومت و ایستادگی است، اما نه در برابر شوری آب. 6 میلیون نخلی که در 40 سال گذشته داشتیم به یک میلیون نخل رسیده است. این وضع، جدا از مرگ نخیل داری در خوزستان، نابودی زندگی اقتصادی و اجتماعی نخیل داران را به همراه دارد.

• شادگان و اقتصاد نخیل داری

43 هزار هکتار از نخلستان های کشور در شادگان متمرکز است و به همین دلیل اساس اقتصاد این شهرستان کشاورزی و به ویژه نخیل داری است. 28 درصد فراوری استان و 5 درصد فراوری خرمای کشور سهم شادگان است. 57 درصد کارگاه های بسته بندی خوزستان هم در این شهرستان قرار گرفته است. با وجود این، طبق آمار جهاد کشاورزی خوزستان، 35 درصد نخلستان های شهرستان شادگان پیر، غیراقتصادی و فرسوده اند و احتیاج به جایگزینی دارند.

• خسارت سیل به نخلستان ها

دبیر انجمن ملی خرمای ایران گفت: برآورد اولیه نشان از مرگ حدود 30 درصد نخلستان های همجوار رودخانه کارون و کرخه دارد که 50 تا 60 هزار تن از فراوری خرمای خوزستان را تامین می نموده اند. مقداد تکلوزاده اضافه کرد: فراوری خرما تنها راه درآمد بیشتر ساکنان این مناطق و مسائل شدید اقتصادی اولین نتیجه سیل اخیر برای آنهاست. دبیر انجمن ملی خرمای ایران زمان اعلام نتایج دقیق آنچه را سیل بر سر خاک خوزستان آورده است پس از فروکش کردن سیل مطرح کرد.