فرجام 13 سال کوشش در دولت تدبیر و امید به بار نشست - وبلاگ نوکیا

به گزارش وبلاگ نوکیا، در پی ثبت جنگل های هیرکانی به نام ایران در فهرست جهانی یونسکو در جریان چهل و سومین اجلاس کمیته ثبت جهانی به میزبانی باکو، معاونت میراث فرهنگی کشور گزارشی را در مورد این ثبت منتشر کرد.

به گزارش وبلاگ نوکیا، در این گزارش با بیان این که در چهل و سومین اجلاس میراث جهانی در باکو جمهوری آذربایجان جنگل های هیرکانی، دومین پرونده بزرگ طبیعی ایران به عنوان بیست و چهارمین اثر ثبت جهانی ایران در فهرست جهانی یونسکو نهاده شد، آمده است:

میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه ای بین المللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار طبیعی، تاریخی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، می باشند.

بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی نمایند. ثبت جنگل های ارزشمند هیرکانی در فهرست جهانی یونسکو پس از کوشش های گسترده 13 ساله به ویژه در دوره اخیر در دولت تدبیر و امید، پیروزیت افتخارآمیز بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران است.

این جنگل ها به مساحت 2میلیون هکتار به عنوان یکی از معدود بازمانده های جنگل های طبیعی جهان در نواری به طول 850 کیلومتر در دامنه شمالی و دامنه جنوبی رشته کوه البرز نهاده شده است. در مجموع 307هزار هکتار از این جنگل ها در قالب 15 قطعه که عموماً دارای سابقه حفاظت در قالب مناطق حفاظت شده و ذخیره گاه هستند، به عنوان بافرزون و محدوده اثر ثبت جهانی شده است.

جنگل هایی با قدمت 50میلیون سال

قدمت این جنگل ها که به 25 تا 50میلیون سال قبل برمی گردد، وجود گونه های نادر گیاهی و جانوری، وجود درختان دیرزیست و با قدمت بالا، تنوع زیستی شگفت انگیز، وضعیت مطلوب مناطق تحت حفاظت از نکات شاخص این جنگل هاست. تنوع شرایط اقلیمی و بارندگی به دلیل گسترش در یک نوار 850 کیلومتری و از جلگه تا ارتفاعات موجب تنوع بالای گونه های گیاهی و جانوری در آن شده است.

بعضی دانشمندان جنگل های شمال ایران را کهن ترین و منحصربه فردترین جنگل های جهان می دانند که باید به عنوان میراث گران بهای بشری حفاظت شوند. این جنگل ها در جهان بی نظیرند و از نظر ذخایر ژنتیکی و تنوع گیاهی دارای ویژگی های منحصربه فردی هستند. با وقوع عصر یخبندان و پیشروی یخ های قطبی به قسمت های جنوبی، بخش اعظم نیم کره شمالی زمین زیر پوشش یخ و سرما نهاده شد که بسیاری از گیاهان و گونه های درختی و بعضی از جانوران در این قسمت ها از بین رفتند. جنگل های نواحی خزری به دلیل شکل ندریافت یخبندان و به سبب آب و هوای معتدل پس از عقب نشینی یخبندان در دوران سوم زمین شناسی که به حدود یک میلیون سال قبل برمی گردد محفوظ ماندند.

اگرچه نسل ببر مازندران به عنوان سمبل حیات وحش جنگل های هیرکانی، پیش تر از بین رفته، اما پستاندارانی چون مرال، شوکا، خرس قهوه ای، گرگ و پلنگ هنوز با جمعیت های مناسب در این جنگل وجود دارد. علاوه بر آن، برخلاف جنگل هایی که تعادل آن به هم خورده، اثرات منفی گوزن زرد، مرال و بز وحشی چندان گسترده نیست.

تنها گراز جمعیتی بیش از حد نرمال دارد، گرچه این گونه جانوری نیز نقش مثبتی در زیر و رو کردن خاک جنگل و استقرار تجدید حیات دارد. یکی از ارزش های بالای این جنگل ها وجود درختان دیرزیستی است که سن آنها به صدها سال می رسد و کمتر نمونه ای از گونه های موجود در جهان یافت می گردد. ضمن اینکه قرار دریافت آن در کشور ایران با میانگین بارندگی 250 میلی متر که یک سوم متوسط جهانی است به عنوان یک شگفتی تلقی می گردد.

معیارهای ثبت یک اثر

برای ثبت جهانی اثر باید حداقل یکی از معیارهای ذیل را داشته باشد:

1. پدیده ای بی نظیر طبیعی با زمینه های استثنایی و زیباشناسی باشد.

2. نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین شناسی باشد.

3. نمونه برجسته از فرایندهای زیست محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان ها باشد.

4. شامل زیستگاه های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه های در خطر باشد.

تهیه فصول 9گانه پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی توسط دکتر سیدمحسن حسینی استاد دانشگاه تربیت مدرس و تیم کاری ایشان با همکاری تنگاتنگ کارشناسان دفتر ثبت جهانی و حوزه طبیعی اداره کل ثبت معاونت میراث فرهنگی کشور با کیفیتی بسیار عالی به انجام رسیده است.

مشاورین خارجی از بنیاد سوکوی آلمان با همکاری وزارت محیط زیست فدرال آلمان و کارشناسان اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت نیز با ایشان همکاری داشته اند.

در راستای تهیه پرونده بالغ بر 20 کارگاه آموزشی در ایران و آلمان و جلسات کاری متعددی در ایران و آلمان و فرانسه با هماهنگی سازمان مرکزی و ادارات استانی سازمان میراث فرهنگی برگزار شده است.

مشارکت سازمان های محیط زیست، جنگل ها مراتع و آبخیزداری، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و کمیسیون ملی یونسکو، دانشگاه های تربیت مدرس و تهران، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، سازمان های مردم نهاد و جوامع محلی و رسانه ها در این پروژه در سطح بسیار بالایی به ثمر نشست که می تواند نمونه ای پیروز و الگویی برای آینده باشد. برای اجلاس هم وزارت امورخارجه همکاری قابل تقدیری داشت.

ثبت این جنگل ها می تواند موجب حفاظت مطلوب این عرصه ها گردد.